Nhớ mít kho

Tủ lạnh cũng thường có hộp mít chín đã bỏ cùi, lấy hột.

Má tôi thích mít ướt, vợ tôi thích mít mật. Tôi lại ưa mít dừa, tuy ít ngọt nhưng múi dày, nhai sần sật. Khoảng nửa tháng nay, ở nhà, đã thấy có mít ăn. Mít non, ăn thường ngày, chỉ cần làm giản đơn là xắt miếng cả xơ lẫn múi, luộc lên, rửa lại bằng nước đun sôi để nguội, vắt cho thật ráo. Mít non luộc chấm nước cá kho mặn mòi mới ngon làm sao.  

Cũng phải cách đây trên ba mươi năm, khi đó tôi đang là một chàng trai lông bông vô công rỗi nghề. Chán cảnh ở không với phố phường quen thuộc, tôi theo bạn bè lên cao nguyên kiếm việc làm. Rồi dính cứng với gia đình nàng trong khi bốn thằng đi chung đã lần hồi bỏ cuộc. Hồi dưới xuôi, háo hức với một vùng đất mới và trí tưởng tượng vẽ ra bao viễn cảnh tươi đẹp, chừng lên có thấy gì đâu! Chỉ bạt ngàn rừng cà phê cùng vườn mít quanh nhà đang vào mùa ươm trái. Đã vậy công việc rẫy nương cực khổ, ăn uống lại thiếu thốn, đạm bạc. Nếu không có nàng và món mít kho, nếu không lưu luyến với một cô gái và gắn bó với một món ăn, tôi cũng đã "vù” như các bạn mình. Món mít kho của nàng rất ngon mà lại dễ làm. Nàng xắt những miếng mít non, hong lên cái nia đặt trên bếp ủ tro. Liếc qua, liếc lại từng miếng mít trong mỡ heo (ngày đó đâu có dầu ăn như bây giờ) xong nàng đặt cả vào soong, nêm nếm gia vị và bắc lên bếp, chế thêm chút nước, để lửa liu riu cho thấm.

Ở cao nguyên ăn uống kham khổ, nhưng cơm ngày ba bữa rồi ăn thêm bắp, sắn nên không đến nỗi nào. Mà tôi luôn ngồi lại mâm cơm sau cùng để ăn thêm chút nữa và được nhìn nàng thêm chút nữa. Nàng thì đẹp còn... món mít kho thì ngon. Nàng khiến cho một món ăn mộc mạc dậy lên bao hương vị khó quên. Ngày đó, nàng đùa: "Tưởng anh thích nem công chả phượng, em chịu. Chứ thèm mít kho, anh ở lại luôn đi. Em kho mít cho anh ăn cả đời". Tôi nhớ cũng vào tháng tư âm lịch như vầy, nàng ăn chay hai chục ngày và tôi ăn theo nàng. Mít kho chay thì nêm muối, xì dầu thay cho nước mắm. Vẫn rất ngon lành và cực kỳ hấp dẫn. Tôi có nàng như có thêm sức mạnh, cuốc cỏ rẫy ào ào và tới bữa làm cái vèo năm bảy chén cơm với mít kho.

Tôi đã quyết tâm ở lại làm ăn trên đó, vậy mà nàng vẫn qua nhà người làm dâu. Rẫy nương không còn bóng dáng nàng nên buồn hiu hắt. Bữa cơm không có món mít kho sao mà lạt lẽo. Không chịu được nỗi đau tình, tôi khoác ba lô trở về xuôi giữa mùa mít đang rộ, thơm nức vườn nhà. Một món ăn đã trở thành kỷ niệm. Kỷ niệm vừa êm đềm, vừa nhức nhối khôn nguôi. Kể từ đó, chưa một lần tôi đụng đũa tới món mít kho. Ở nhà, má  có nhắc vợ tôi làm mấy lần, nhưng cô ấy vờ như không nghe và thay bằng món gỏi.

Bây giờ ở chợ nào, người ta cũng bán những miếng mít non đã xắt và luộc sơ. Vợ tôi chỉ cần mua về luộc lại, rửa qua bằng nước đun sôi để nguội, vắt cho thật ráo rồi xé rời. Thêm tôm hấp chín bóc vỏ, thịt ba chỉ xắt mỏng, nước cốt chanh, đậu phộng rang giã dập, hành phi, rau thơm, nước mắm pha đường, tỏi, ớt. Tất cả hỗn hợp này, trộn chung lại sẽ ra món gỏi mít rất ngon. Ăn gỏi mít có mấy cái bánh tráng mè dày nướng, thêm chai rượu cho cánh đàn ông lai rai, thôi thì khỏi bàn cãi. Lấy bánh tráng xúc miếng gỏi, đưa lên miệng và chầm chậm nhai để thưởng thức cái ngon của mít non hòa quyện trong vị béo, ngọt, chua, giòn...

Chiều qua, vợ tôi làm gỏi mít cho cả nhà thưởng thức. Giữa bữa ăn, vợ nhìn chồng nhắc yêu: "Món mít kho là của người ấy và anh lại đang ăn gỏi mít ngay giữa tổ ấm của mình...". Nhắc vậy cũng là cách vợ cho phép tôi được vấn vương một chút thôi! Vấn vương... mít ấy mà.

Đỗ Nguyễn